Κοκκάρι: Γραφικό ψαροχώρι το οποίο εξελίχτηκε σε περιζήτητο τουρι-στικό προορισμό, με υπέροχες παραλίες. Στις καταπράσινες πλαγιές που το περιβάλλουν, διατηρούνται υπέροχα περιπατητικά μονοπάτια ανάμεσα σε πευκοδάση και αμπελώνες. Στην περιοχή καλλιεργείται η σαμιακή ορχιδέα.

Βουρλιώτες: Πανέμορφο ορεινό χωριό, χρονολογείται από το 16ο αιώνα. Λίγο έξω από το χωριό βρίσκεται το παλαιότερο μοναστήρι της Σάμου, η Μονή της Παναγίας Βροντά. Η διαδρομή με χωματόδρομο, μέσα από πευκοδάση και καλλιέργειες, καταλήγει ψηλά στην κορυφή της Αμπέλου (Καρβούνης).

Άγιος Κωνσταντίνος: Παραθαλάσσιος οικισμός με αλιευτικό καταφύγιο και τουριστικές υποδομές. Στις ανατολικές παρυφές του, από μικρή κατάφυτη ρεματιά με πλατάνια, ξεκινούν ιδιαίτερες περιπατητικές διαδρομές.

Μανωλάτες: Χωριό με έντονο τοπικό χρώμα, γραφικές γειτονιές και μαγευτική θέα. Φιλοξενεί μια μικρή αποικία ντόπιων και ξένων καλλιτεχνών καθώς και εξαιρετικές ταβέρνες.

Άμπελος: Αμφιθεατρικά χτισμένη σε υψόμετρο 300 μέτρων περίπου, με μοναδική θέα στο Αιγαίο. Πολλά μονοπάτια ξεκινούν από εδώ για εξερευνήσεις στην κατάφυτη περιοχή.

Σταυρινήδες: Μικρό ορεινό χωριό με άφθονες πηγές, περικυκλωμένο από ρεματιές και δάση.

Παλαιόκαστρο: Ονομάστηκε έτσι από τα απομεινάρια παλαιού κάστρου στην περιοχή. Οι ταβερνούλες στις μικρές πλατείες του, προσελκύουν πολλούς θαμώνες. Στους κοντινούς παραθαλάσσιους οικισμούς Κέρβελη, Ποσειδώνιο, Κλήμα και Ψιλή Άμμος, με θέα τα κοντινά μικρασιατικά παράλια συναντάμε μικρές, ήρεμες παραλίες και ταβερνάκια με θαλασσινούς μεζέδες.

Μυτιληνιοί: Κωμόπολη χτισμένη αμφιθεατρικά σε κοιλάδα με πολλές εκκλησίες και εξωκλήσια. Εκεί βρίσκεται και το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας με ενδιαφέροντα εκθέματα. Οι ταβέρνες και τα καφενεία της κεντρικής πλατείας είναι πάντα γεμάτα από μόνιμους κατοίκους και επισκέπτες. Ο θερινός κινημα-τογράφος θα σας ταξιδέψει στο χρόνο με προβολές ταινιών σε πανέμορφο κήπο.

Χώρα: Η παλαιά πρωτεύουσα του νησιού. Αξίζει να επισκεφθεί κανείς την παλαιά Μητρόπολη, τις βρύσες και τα παραδοσιακά πλυσταριά.

Μύλοι: Από τους πιο παλιούς οικισμούς του νησιού, στις όχθες του ποταμού Ίμβρασου. Περιβάλλεται από καλλιέργειες εσπεριδοειδών. Νότια στο δρόμο προς Ηραίον συναντάμε τον Πύργο του Σαρακίνη που χρονολογείται στον 16ο αιώνα.

Ηραίον: Παραθαλάσσιος οικισμός που πήρε το όνομα του από τον αρχαίο ναό της Ήρας. Στην όμορφη ακρογιαλιά υπάρχουν πολλά ταβερνάκια και καφέ.

Μαυρατζαίοι: Προορισμός για φυσιολάτρες με μονοπάτια προς το όρος Άμπελος. Το χωριό είναι γνωστό για τα αγγειοπλαστικά του εργαστήρια. Πολύ κοντά βρίσκεται η Μονή Τιμίου Σταυρού.

Κουμαραδαίοι: Πήρε το όνομά του από τις κουμαριές που φυτρώνουν στην περιοχή. Παλαιότερα ήταν από τα πρώτα «λαδοχώρια» της Σάμου. Νοτιανατολικά βρίσκεται η Μονή της Μεγάλης Παναγίας

Πύργος: Κεφαλοχώρι χτισμένο στις όχθες του Αμφίλυσσου ποταμού γνωστό για το περίφημο θυμαρίσιο μέλι. Γραφικά καφενεδάκια και ταβέρνες υπάρχουν στα στενά πλακόστρωτα δρομάκια του.

Μεσόγειο-Πάνδροσος: Δύο μικρά γειτονικά χωριουδάκια ανάμεσα σε πευκοδάση και αμπελώνες, σε υψόμετρο 600 μέτρων. Άλλοτε, ονομάζονταν Αρβανίτες.

Παγώνδας: Χτισμένος αμφιθεατρικά, περιβάλλεται από αμπελώνες και ελαιώνες. Πόλος έλξης η υπέροχη πλατεία και το μικρό λαογραφικό μουσείο.

Σπαθαραίοι: Το «μπαλκόνι» της νότιας Σάμου με θέα ως τα Δωδεκάνησα. Αξίζει κανείς να περιηγηθεί στα σοκάκια και να επισκεφθεί την τρίκλιτη βασιλική εκκλησία του Ταξιάρχη Μιχαήλ και το δημοτικό σχολείο, κτίσμα του 1931.

Το νησάκι Σαμιοπούλα με την εξωτική παραλία Ψαλίδα, σε απόσταση μόλις 850μ από τις νοτιότερες ακτές της Σάμου είναι προσβάσιμο με μικρά καΐκια από Πυθαγόρειο και Ηραίον.

Η παράδοση είναι ζωντανό κομμάτι της κοινωνικής ζωής του νησιού. Ξεχωριστό έθιμο είναι η παρασκευή της λεγόμενης «γιορτής», που μαγει-ρεύεται ολονύχτια σε τεράστια καζάνια κατά την παραμονή θρησκευτικών εορτών και προσφέρεται μετά τη θεία λειτουργία. Βασική πρώτη ύλη είναι το σιτάρι με κρεμμύδια και κατσίκι. Παραλλαγή είναι το «κεσκέκι», όπου το σιτάρι δεν αλέθεται, αλλά χρησιμοποιείται κοπανισμένο.

Τις Απόκριες σε πολλά χωριά αναβιώνει το έθιμο του Καδή, που σατιρίζει την επικαιρότητα μέσα από παραστάσεις μιας άλλης εποχής. Το Πάσχα στο Μαραθόκαμπο διατηρείται το έθιμο των «Οβίδων». Στις αρχές της άνοιξης αναβιώνει η «Σανιδόκλα», μια μεγάλη υπαίθρια κούνια για νέους και νέες. Στις 23 Ιουνίου στου Άη Γιάννη του Κλήδονα ανάβουν μεγάλες φωτιές κι οι νέοι πηδούν πάνω από τις φλόγες.

Πολλά και με μεγάλη συμμετοχή είναι και τα υπαίθρια πανηγύρια, με ζωντανή μουσική, χορούς, εδέσματα και άφθονο σαμιώτικο κρασί. Είναι κυρίως εμπνευσμένα από τοπικά έθιμα και παραδοσιακά προϊόντα, όπως η «Γιορτή Τηγανίτας» στους Μυτιληνιούς και στον Πλάτανο, η «Γιορτή του Πορτοκαλιού» στους Μύλους, η «Γιορτή του Κρεμμυδιού» στα Κουμέικα, η «Γιορτή της Σούμας» σε Καστανιά, Πάνδροσο και πολλά ορεινά χωριά, τα «Κυβελομαγειρέματα» στον Πύργο, η «Γιορτή της Μουσταλευριάς» στο Μεσόγειο, κ.ά.

Πλάτανος: Χτισμένος ψηλά στον Καρβούνη, ανάμεσα σε δάση και κλιμακωτούς αμπελώνες με εκπληκτική θέα στον επιβλητικό Κέρκη. Το δημοτικό σχολείο, παλιές κατοικίες, βρύσες και πλυσταριά αποτελούν εξαίρετα δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής. Η γραφική πλατεία με τα πλατάνια σφύζει από ζωή με φιλόξενα καφενεία και ταβέρνες.

Υδρούσσα: Ονομαστή για τα πολλά τρεχούμενα νερά και τα όμορφα πετρόκτιστα σπίτια. Ο επισκέπτης αξίζει να δει το Ναό των Αγίων Αθανασίου και Κυρίλλου του 18ου αιώνα.

Κοντακέικα: Χωριό με πολλά αμπέλια και υπέροχη θέα. Ανατολικά, σε απότομη πλαγιά και υψόμετρο 650 μέτρων, στην τοποθεσία «Καστροβούνι» σώζονται ερείπια βυζαντινού οικισμού. Επίνειό του είναι ο «Άγιος Νικόλαος» ή «Λιμανάκι» με μικρή παραλία, εξωκλήσι και ταβερνάκι για θαλασσινούς μεζέδες.

Κοντέικα: Χωριουδάκι με δροσερή πλατεία, ιδανική για ανάπαυλα, περικυκλωμένο από δάση και καλλιέργειες.

Άγιοι Θεόδωροι: Όμορφο μικρό χωριό, κρυμμένο σε καταπράσινη ρεματιά, με πευκώδη βλάστηση.

Λέκκα: Κτισμένη σε κατάφυτη περιοχή, με μαγευτική θέα από την πλατεία της, στο Αιγαίο και στο Καρλόβασι. Έχει διατηρήσει το χρώμα μιας παλιάς εποχής.

Καστανιά: Γραφικό χωριό στους πρόποδες του Κέρκη με πλούσια βλάστηση, αμπελώνες και τρεχούμενα νερά.

Κοσμαδαίοι: Χωριουδάκι ψηλά στον Κέρκη με όμορφη θέα. Από εκεί ξεκινά διαδρομή μέσα από το δάσος για τη χαράδρα του Κακοπέρατου, όπου συναντάμε τη Μονή της Παναγίας και σπήλαιο με εκκλησάκι.

Στην ευρύτερη περιοχή της βορειοδυτικής Σάμου υπάρχουν και πολλοί μικροί, αλλά γραφικοί οικισμοί: Τσουρλαίοι, Νικολούδες, Σουρήδες, Σακουλέικα, Σεβαστέικα.

Κουμέικα: Χτισμένα ανάμεσα σε λόφους διαθέτουν μια πανέμορφη πλατεία, με αιωνόβιο πλάτανο, παραδοσιακές βρύσες και καφενεδάκι.

Σκουρέικα και Νεοχώρι: μικρά γειτονικά χωριουδάκια με στενά δρομάκια και όμορφες γειτονιές. Στην ευρύτερη περιοχή συναντάμε τους γαλήνιους παραθαλάσσιους οικισμούς της Βελανιδιάς, του Μπάλου, του Πέρρη και του Πεύκου, με ξεχωριστές παραλίες και ωραία ταβερνάκια.

Όρμος Μαραθοκάμπου: Παραθαλάσσιο παλιό ψαροχώρι, με ταβερ-νάκια στο λιμάνι που κάποτε ονομαζόταν «Γιαλός». Διαθέτει μαρίνα, αλιευτικό καταφύγιο και μικρό μουσείο παραδοσιακής ναυπηγικής τέχνης.

Βοτσαλάκια: Τουριστικά ανεπτυγμένη περιοχή κατά μήκος της ομώνυ-μης παραλίας από όπου φαντάζει επιβλητικός ο ορεινός όγκος του Κέρκη.

Καλλιθέα: με υπέροχη θέα προς Ικαρία κι ένα από τα ωραιότερα ηλιοβασιλέματα της Σάμου. Ψηλότερα, σε πυκνόφυτη πλαγιά βρίσκεται σπήλαιο με το εκκλησάκι της Παναγίας Μακρινής. Στον όρμο του Αγίου Ισίδωρου συναντάμε ένα από τα παλαιότερα καρνάγια της Σάμου.

Δρακαίοι: Το πιο απομακρυσμένο χωριό του νησιού, σε κατάφυτη, βραχώδη πλαγιά του Κέρκη. Η θέα του εκτείνεται από τα μικρασιατικά παράλια ως το ακρωτήριο Δράκανο της Ικαρίας - αρχαίο παρατηρητήριο και φρυκτωρία, από όπου πιθανολογείται ότι αντλεί την ονομασία του.